Raczki z rodzaju Cambarellus zamieszkują jeziora, rzeki i strumienie południowych stanów USA oraz Meksyku, a do tej pory opisano już kilkadziesiąt ich gatunków. Wciąż jednak odkrywane są nowe. Najpopularniejsze w sprzedaży są raczki karłowate z Patzcuaro (Cambarellus patzcuarensis). Jest to gatunek endemiczny, występujący w naturze tylko w jednym meksykańskim jeziorze – Lago de Patzcuaro. Dorastają one do około 4-6 cm długości (nie licząc szczypiec i czułek), a swój sukces w świecie akwarystyki zawdzięczają głównie duża zmiennością ubarwienia. Forma naturalna jest szarobrunatna z zielonkawymi odcieniami, jednak została niemalże kompletnie wyparta z rynku przez inne odmiany barwne. Najpopularniejszą z nich jest odmiana „Oragne”, o wyrazistym, pomarańczowym ubawieniu z ciemniejszymi plamkami lub podłużnymi pasami. Jest ona jednak odrobinę mniejsza bo osiąga około 4 cm długości ciała. W hodowli uzyskano jednak też odmianę „Schoko” o czekoladowobrązowym odcieniu, oraz odmianę „Black” o niemalże czarny ubarwieniu pancerza.
Gatunek z Patzcuaro można z powodzeniem pielęgnować już w 30-litrowym zbiorniku, które można urządzić podobnie jak dla krewetek. Raczki nie uszkadzają roślin i tylko w wyjątkowych sytuacjach zdarza im się atakować mniejsze rybki. Dlatego też świetnie nadają się do zbiorników ogólnych, w których nie ma dużych, drapieżnych ryb dla których mogłyby stać się pokarmem. Akwarium powinno być dość obficie obsadzone roślinami, nie tylko dla dobrego samopoczucia raczków, ale też by dobrze wyeksponować ich barwę, szczególnie w przypadku odmiany „Orange”. Najlepiej wyglądają na dywanach utworzonych z gałęzatki, często przedawanej w postaci kulek. Do akwarium z raczkami świetnie nadadzą się też różne gatunki mchu, oraz delikatnie, niskopienne rośliny takie jak glossostigma, hemiantus czy ponikło. Alternatywną opcja zagospodarowania akwarium z raczkami jest wysypanie dla cienką warstwą grubego piasku i pokrycie go kilkucentymetrową warstwą suchych dębowych liści. Minusem tego rozwiązania jest jednak utrudniona obserwacja raczków, które większość czasu spędzać będą zakopane w liściach.
Zbiornik z raczkami musi być koniecznie przykryty, gdyż są one mistrzami ucieczek, a poza wodą są w stanie przeżyć zaledwie kilka godzin. Akwarium należy też wyposażyć w odpowiednie oświetlenie – dość silne w przypadku uprawy roślin, lub też symboliczne w przypadku liści. Oprócz tego koniecznym wyposażeniem jest grzałka oraz wydajny filtr, najlepiej z napowietrzaczem. Świetnie sprawdzą się w tym wypadku filtry wewnętrzne. W przypadku filtra zewnętrznego (kaskadowego lub kubełkowego) należy dokładnie zabezpieczyć miejsce jego instalacji, by nie stało się dla raczków miejscem ucieczki. W akwarium z raczkami należy też zastosować dodatkowe, niezależne napowietrzanie wody, nawet jeżeli zainstalowany filtr wyposażony jest w napowietrzacz. Raki należą bowiem do zwierząt tlenolubnych. Choć woda w Lago de Patzcuaro jest dość twarda i ma dość wysokie pH (9 i wyższe), to warunki takie nie są jednak odpowiednie dla raczków. W naturze żyją one przy dnie, zakopane w warstwie butwiejących liści i szczątków organicznych, które zakwaszają wodą i obniżają jej pH, przez co nie jest ono wyższe niż 7,0. Takie też warunki należy zapewnić tym skorupiakom i utrzymywać temperaturę wody około 20-25 stopni Celsjusza.
Raczków z Patzcuaro nie należy trzymać w przegęszczeniu, gdyż prowadzić to może do walk oraz kanibalizmu. W 30-litrowym akwarium trzymać możemy 1-2 pary, zaś w 100 litrowym około 15-20 sztuk. Bez problemu można z nimi pielęgnować małe, nieagresywne ryby o podobnych wymaganiach, np. popularne gupiki Endlera. Nie zaleca się jednak pielęgnowania raczków raz z krewetkami karłowatymi. Choć raczki ich nie zjadają, to często traktują jako obiekt seksualny, co może prowadzić do ich uszkodzenia. Wykarmienie raczków nie jest problematyczne, żywią się głównie resztkami pokarmu, resztkami roślin oraz martwymi rybami czy ślimakami. Należy jednak regularnie podawać im mrożone lub żywe rureczniki i larwy owadów. Chętnie zajadają się również pokarmem w tabletkach, szczególnie tym dla skorupiaków. W przypadku odmiany pomarańczowej zaleca się również pokarmów wybarwiających, by w widoczny sposób zintensyfikować ich koloryt.
Opracowano na podstawie wikipedii oraz artykułu Cambarellus..., "ZooBiznes", nr 1/2, 2015 r.